Met de opkomst van slimme modellen is de vraag urgent geworden: kan AI enshittificatie voorkomen en duurzaam waarde blijven bieden?
Dreiging van enshittificatie in het AI-tijdperk
Wat Doctorow bedoelt met enshittificatie
Cory Doctorow beschrijft “enshittificatie” als het geleidelijke verval van techplatforms zodra hun prioriteit verschuift van gebruikerservaring naar winstmaximalisatie. AI-technologie, met zijn razendsnelle groei en winstpotentieel, staat op het punt in dezelfde val te lopen als eerdere digitale platformen.
OpenAI als voorbeeld van snelle verschuiving
De evolutie van OpenAI illustreert de spanning tussen publieke waarden en commerciële druk. Oorspronkelijk opgericht als non-profit, laat het bedrijf nu steeds meer tekenen zien van toenemende bedrijfsgerichtheid en geslotenheid — precies de kenmerken die Doctorow waarschuwt.
Waarom AI-systemen extra kwetsbaar zijn
Kunstmatige intelligentie leunt sterk op schaal, data en gesloten modellen. Net als eerdere platforms wordt een gebrek aan transparantie al snel merkbaar naarmate bedrijven hun monopolie verstevigen. Hierdoor kunnen zij steeds meer waarde onttrekken zonder directe verbetering voor de gebruiker.
Oplossingsrichtingen om tijdig in te grijpen
Deskundigen pleiten voor structurele beschermingsmaatregelen, zoals wettelijke transparantie-eisen, open source-alternatieven en het versterken van de publieke sector. Meer toezicht biedt een kans om AI op koers te houden vóórdat het vertrouwen verloren gaat.
Concrete acties om enshittificatie bij AI tegen te gaan
- Stimuleer open modellen en toegankelijke datasets om monopolisering te voorkomen.
- Laat overheidsinstanties investeren in publieke AI-oplossingen als tegenwicht voor commerciële dominantie.
- Creëer duidelijke richtlijnen voor ethisch gebruik en databeheer van AI-modellen.
- Vergroot de gebruikerscontrole over wat AI mag leren en doen met hun gegevens.
- Ondersteun onderzoek naar langetermijnimpact van AI op digitale ecosystemen.
Als het lukt om tijdig te leren van fouten uit het verleden, kan AI zich ontwikkelen tot een duurzame, betrouwbare technologie. De toekomst ligt niet vast — maar verantwoorde keuzes vandaag maken straks het verschil.
AI enshittificatie voorkomen: zo blijft technologie mensgericht
AI enshittificatie voorkomen? Transparantie, publieke alternatieven en ethisch ontwerp zijn essentiële stappen vooruit. Ook technische besluiten spelen een rol — sommige kunstmatige intelligentie schaalopties blijken inefficiënt, wat duurzaamheid ondermijnt. Daarnaast maakt de recente Copilot AI Windows 11 integratie duidelijk hoe belangrijk het is dat AI bruikbaar en transparant blijft voor consumenten.
